Wednesday, September 26, 2007

سرامیک


دید کلی از زمانی که انسان غارنشینی را به قصد یافتن مکان زیست بهتر ، پشت سر گذاشت، با مصالح ساختمانی سر و کار پیدا کرده بود. بدیهی است که این مواد از نوع موجود در طبیعت بود، مانند پوست برای بنا کردن خیمه و یا گل و سنگ برای تهیه مسکن دائمی‌. بعدها بشر آموخت که از قطعات چوب و تخته و میخ و پیچ برای استحکام بنا استفاده کند و موادی مانند آهک ، ساروج و سیمان را برای اتصال محکم‌تر قطعات سنگ و یا چوب به یکدیگر بکار بگیرد، ولی خاک رس مهمترین ماده اولیه تهیه بسیاری از مصالح ساختمانی است. خاک رس به صورت ناخالص در تهیه کوزه ، گلدان هاى گلی ، ظروف سفالی ، اشیا و لوله‌هاى سفالی ، سرامیک ، سیمان و به صورت خالص ، در تهیه ظروف چینی و … مصرف می‌شود.تعریف از نظر واژه: سرامیک به کلیه جامدات غیر آلی و غیر فلزی گفته می‌شود.
* از نظر ساختار شیمیایی: کلیه موادی که از مخلوط خاک رس با ماسه و فلدسپار در دمای بالا بدست می‌آیند و توسط توده شیشه مانندی انسجام یافته و بسیار سخت و غیر قابل حل در حلال‌ها و تقریبا گداز ناپذیر می‌‌باشند، سرامیک نامیده می‌شوند.
نقش اجزای سه‌گانه در سرامیک
* خاک رس: موجب نرمی ‌و انعطاف و تشکیل ذرات بلوری سرامیک می‌شود.
* ماسه: قابلیت چین خوردن ، پس از خشک و گرم شدن و تشکیل ذرات بلوری سرامیک را کاهش می‌دهد.
* فلدسپار: در کاهش دادن دمای پخت و تشکیل توده شیشه‌اى و چسباننده ذرات بلوری سرامیک موثر است.
خواص سرامیک‌هاخواص سرامیک‌ها بسته به نوع و درجه خلوص هر یک از اجزای اصلی ، مواد افزودنی ، لعاب ، زمان حرارت دادن ، مواد اکسنده و کاهنده‌هاى موجود در محیط ، تغییر می‌کند. در قرن حاضر صنعت سرامیک سازی توسعه و تنوع شگرفی یافته و اهمیت و کاربردهای آن نیز وسعت پیدا کرده است.سرامیک‌های ویژه
* مقره‌های برق:که عایقهای خوبی برای گرما و برق هستند و در آنها از Al۲O۳ ، Zr۲O۳ استفاده می‌شود.
* سرامیک‌های مغناطیسی:در در این نوع سرامیک از اکسیدهای آهن استفاده می‌شود. مهمترین کاربرد آنها در تهیه عنصرهای حافظه در کامپیوتر است.
* سرامیک‌های شیشه‌اى:وقتی شیشه معمولی پس از تهیه در دمای بالایی قرار گیرد، تعداد قابل توجهی از ذرات بلور در آن تشکیل می‌شود و خاصیت شکنندگی آن کم می‌گردد و بر خلاف شیشه‌های معمولی دیگر ، ایجاد یا پیدایش شکاف کوچک در آنها ساری نمی‌باشد،‌ یعنی این شکافها خود به خود پیشرفت نمی‌کنند. از این نوع سرامیک‌ها برای تهیه ظروف آشپزخانه یا ظروفی که برای حرارت دادن لازم باشند، استفاده می‌شود که آن را اصطلاحا پیروسرام می‌نامند.
لعابها و انواع آنهالعابها طیف وسیعی از ترکیبات آلی و معدنی را در بر می‌گیرند. لعاب مربوط به سرامیک معمولا مخلوط شیشه مانندی متشکل از کوارتز ، فلدسپار و اکسید سرب (PbO) است. این اجزا را پس از آسیاب شدن و نرم کردن به صورت خمیری رقیق درمی‌‌آورند. آنگاه وسیله سرامیکی مورد نظر را در این خمیر غوطه‌ور کرده و پس از سرد و خشک شدن ، آن را در کوره تا دمای معین حرارت می‌دهند. پس از لعاب دادن روی چینی ، روی آن مطالب مورد نظر را می‌نویسند و یا طرح مورد نظر را نقاشی می‌کنند و دوباره روی آن را لعاب داده و یک بار دیگر حرارت می‌دهند. در این صورت وسیله مورد نظر پرارزش‌تر و نوشته و طرح روی آن بادوام‌تر می‌شود.
لعابها در انواع زیر وجود دارند:
* لعاب بی‌رنگ: این نوع لعاب که برای پوشش سطح چینی‌های بدلی ظریف بکار می‌رود، بی رنگ و شفاف است و از مخلوط کلسیم و سیلیس و خاک چینی سفید تهیه می‌شود.
* لعاب رنگی: برای رنگ آبی از اکسید مس (Cu۲O) ، برای رنگ زرد از اکسید آهن (FeO) و برای رنگ سبز از اکسید کروم (font dir=”ltr”>Cr۲O۳) ، برای رنگ زرد از کرومات سرب و برای رنگ ارغوانی از ارغوانی کاسیوس استفاده می‌شود.
* لعاب کدر: این نوع لعاب که برای پوشش چپنی‌های بدلی معمولی بکار می‌رود و از مخاـوط SnO۲ , PbO , SiO۲ , Pb۳O۴ ، نمک و کربنات سدیم تهیه می‌‌شود که آن را پس از ذوب کردن ، سرد کردن و پودر کردن ، در آب به صورت حمام شیر در می‌آورند و شئی لعاب دادنی را در آن غوطه‌ور می‌کنند.
ظروف لعابیظروف لعابی درواقع ، نوعی ظروف آهنی هستند که سطح آنها را به منظور جلوگیری از زنگ زدن ، از لعاب می‌پوشانند. البته این نوع ظروف را نباید زیاد گرم یا سرد و یا پرتاب کرد و یا اینکه تحت ضربه قرارداد، زیرا لعاب سطح آنها ترک برداشته و می‌ریزد.
انواع چینیچینی‌ها در واقع از انواع سرامیک محسوب می‌‌شوند و به دو دسته چینی‌های اصل یا سخت و چینی‌های بدلی تقسیم می‌شوند.
* چینی‌های اصل:o چینی ظرف: که می‌توان آن را نوعی شیشه کدر دانست، مانند ظرف چینی معروف به سور. از ویژگیهای این نوع چینی آن است که لعاب رنگی را به خود می‌‌گیرد.
o چینی سیلیسی: این نوع چینی که به چینی لیموژ معروف است، درکشورهای فرانسه ، ژاپن و چین تهیه می‌‌شود. مواد اولیه آن خاک چینی سفید ، شن سفید و فلدسپار است.
o چینی آلومینیوم‌دار: این نوع چینی به نام چینی ساکس و بایو در فرانسه تهیه می‌‌شود و دارای Al۲O۳ , SiO۲ , CaO است.
* چینی‌های بدلی: خمیر این نوع چینی‌ها ترکیبی حد واسط از خمیر سفال و خمیر چینی‌های ظریف است. در نتیجه سختی آنها از چینی‌های اصل کمتر است. از این رو ، حتما باید آنها را با لعاب بپوشانند. این نوع چینی‌ها خود به دو دسته تقسیم می‌شوند:
o بدل چینی‌های معمولی که خمیر آنها رنگی است و از این رو ، با لعاب کدر پوشانیده می‌شود.
o بدل چینی ظریف که خمیر آنها مانند خمیر چینی بی‌رنگ است اما بر خلاف چینی در مقابل نور شفاف نیست. معمولا سطح این نوع چینی‌ها را از لعاب بی‌رنگ ورنی مانند و شفاف می‌پوشانند تا ظاهری مانند چینی اصل است.

کتابهاباموضوع سرامیک

نام کتاب : سراميك نويسنده : - محل نشر : تهران ناشر : صندوق كار آموزي سال : ١٣٥٦ نام کتاب : كاربرد اشعه مادون قرمز و ميكروويو در خشك كردن سراميك ها نويسنده : - محل نشر : تهران ناشر : شركت مهندسي سراميك و شيشه ايران سال : ١٣٧٢ نام کتاب : *اندازه گيري جريان سيالات نويسنده : پرابراژنسكي ، ويكتور محل نشر : - ناشر : شركت نقره سازي ايران ، مركز آموزش و تحقيقات سراميك ، هسته خودكفايي صنعت چيني سال : ١٣٧٠ نام کتاب : آشنايي با اسپري دراير نويسنده : رستم خاني ، محمد محل نشر : - ناشر : شركت مقره سازي ايران ، مركز آموزش و تحقيقات سراميك ، هسته خودكفايي صنعت چيني سال : ١٣٦٩ نام کتاب : كوره هاي سراميك نويسنده : كيوتاني ، كي ميو محل نشر : تهران ناشر : مركز نشر دانشگا هي سال : ١٣٧٢ نام کتاب : *كوره هاي پخت محصولات سراميكي Kilns كيلنز نويسنده : رودز، دانيل ، ١٩١١- محل نشر : - ناشر : شركت مقره سازي ايران ، مركز آموزش و تحقيقات سراميك سال : ١٣٦٩ نام کتاب : سراميك : كاربرد و عرصه هاي نوين آن نويسنده : - محل نشر : مشهد ناشر : آستان قدس رضوي ، معاونت فر هنگي سال : ١٣٦٥ نام کتاب : ابزار هاي ساده ساخت محصولات سراميك نويسنده : سازمان توسعه صنعتي سازمان ملل متحد محل نشر : - ناشر : شركت نقره سازي ايران ، مركز آموزش و تحقيقات سراميك ، هسته خودكفايي صنعت چيني سال : ١٣٦٩ نام کتاب : دائره المعارف سراميكDictionary of Ceramic= نويسنده : مسعود، ابرا هيم محل نشر : شيراز ناشر : نويد شيراز سال : ١٣٧٦ نام کتاب : تكنولوژي سراميكهاي ظريف نويسنده : رحيمي ، افسون ، ١٣٣٠- محل نشر : تهران ناشر : شركت صنايع خاك چيني ايران سال : ١٣٦٨-١٣٦٩ نام کتاب : نگرشي بر جنبه هاي تئوري و عملي تبادل يون نويسنده : گريمشاو، ركس محل نشر : - ناشر : شركت نقره سازي ايران ، مركز آموزش و تحقيقات سراميك ، هسته خودكفايي صنعت چيني سال : ١٣٧٠ نام کتاب : شكل دادن بدنه هاي سراميكي به روش پرس پودر نويسنده : تشكري ، شعبانعلي ، گرد آورنده و مترجم محل نشر : تهران ناشر : شركت تحقيقات صنايع سراميك ايران ، مركز نشر سراميك سال : ١٣٧١ نام کتاب : شناخت و كاربرد سراميكها نويسنده : - محل نشر : تهران ناشر : موسسه انتشارات يزد سال : ١٣٧٨ نام کتاب : مباني شيمي فيزيك مواد كاني غيرفلزي : تهيه و توليد سراميكها، مواد نسوز، شيشه ، گچ ، آ هك نويسنده : عباسيان ، ميرمحمد محل نشر : تهران ناشر : گوتنبرگ سال : ١٣٧٨ نام کتاب : توليد چيني آزمايشگا هي : اطلاعات پايه نويسنده : - محل نشر : تهران ناشر : شركت نقره سازي ايران ، مركز آموزش و تحقيقات سراميك ، هسته خودكفايي چيني سال : ١٣٦٩ کتاب : در آمدي بر تعادل فازي در سراميكها نويسنده : برگرون ، كليفتن محل نشر : تهران ناشر : دانشگاه علم و صنعت ايران ، مركز انتشارات سال : ١٣٧٨ نام کتاب : ابزار هاي ساده ساخت محصولات سراميك نويسنده : - محل نشر : تهران ناشر : نشر علوم روز سال : ١٣٨٠ نام کتاب : English for students of Ceramics نويسنده : - محل نشر : Tehran ناشر : the Center for Studying and Compiling University Books in Humanities, SAMT سال : 1378 = 2000 نام کتاب : فر هنگ تئوري و فناوري مواد سراميك ، شيشه ، مصالح ساختماني انگليسي ، آلماني و فارسي نويسنده : مير هادي ، بهمن ، ١٣٢٤- محل نشر : تهران ناشر : بهمن مير هادي : پرديس ٥٧؛ مركز تحقيقات سينا سال : ١٣٨٠ نام کتاب : ١١٤ صد و چهارده ماده اوليه مورد مصرف در صنايع سراميك نويسنده : بابائي نژاد، بيژن محل نشر : تهران ناشر : فني حسينيان سال : ١٣٨٠ نام کتاب : بيلدينگ سراميكس اند ايتس هيستري اين ايران نويسنده : مير هادي ، بهمن ، ١٣٢٤- محل نشر : تهران ناشر : شركت پرديس ٥٧ سال : ١٣٨٠ = ٢٠٠٢م نام کتاب : فر آيند توليد كاشي و سراميكSACMI نويسنده : - محل نشر : اصفهان ناشر : سافو هاشمي زنوز سال : ١٣٨١ نام کتاب : آشنايي با صنعت سراميك همراه با مقدمه اي بر شيمي صنايع معدني نويسنده : امين ابرا هيم آبادي ، محمدحسن ، ١٣٤١- محل نشر : تهران ناشر : شركت تحقيقات صنعتي شيمي پژو هشيار سال : ١٣٨١ نام کتاب : كاشي و تاريخچه سراميكهاي ساختماني در ايران نويسنده : مير هادي ، بهمن ، ١٣٢٤- محل نشر : تهران ناشر : پرديس ٥٧ نام کتاب : آموزش هنر و فن سفال و سراميك نويسنده : گرجستاني ، سعيد، ١٣٢٩-، گرد آورنده و مترجم محل نشر : تهران ناشر : دانشگاه هنر سال : ١٣٧٩ نام کتاب : سفال و سراميك نويسنده : نفري ، بهرام ، ١٣٤٠- محل نشر : تهران ناشر : حس برتر سال : ١٣٧٩ نام کتاب : اين لي و آن لي هاي سراميك و كامپازيت نويسنده : لي سي ، التون محل نشر : تهران ناشر : يار روشن سال : ١٣٨١ نام کتاب : شيمي تخصصي كتابهاي درسي : ٧/٤٦٥ رشته سراميك ، گروه تحصيلي مواد، زمينه صنعت نويسنده : - محل نشر : تهران ناشر : شركت چاپ و نشر ايران سال : ١٣٧٣ نام کتاب : توانتيت سنچري سراميك ديز اين بريتين نويسنده : كيسي ، اندرو محل نشر : Woodbridge ناشر : Antique collector's culb سال : ١٣٨٠ = ٢٠٠١م نام کتاب : آنچه هر مهندسي درباره ي سراميك ها بايد بداند نويسنده : موزيكانت ، سالامون ، ١٩٢٣-م محل نشر : تهران ناشر : نگارش علوم سال : ١٣٨٢ نام کتاب : شكل دادن بدنه هاي سراميكي به روش پرس پودر نويسنده : تشكري ، شعبانعلي ، گرد آورنده و مترجم محل نشر : تهران ناشر : فني حسينيان سال : ١٣٨٢ نام کتاب : آشنايي با فنون عملي هنر سراميك مجموعه مقالات نويسنده : - محل نشر : تهران ناشر : وزارت فر هنگ و ارشاد اسلامي ، سازمان چاپ و انتشارات سال : ١٣٨٢ نام کتاب : انجينيرينگ سراميكس اند سراميك هيستري اين ايران نويسنده : مير هادي ، بهمن ، ١٣٢٤- محل نشر : تهران ناشر : شركت پرديس ٥٧ سال : ١٣٨٠ = ٢٠٠٢م نام کتاب : سراميكهاي مهندسي و تاريخچه سراميكها در ايران نويسنده : مير هادي ، بهمن ، ١٣٢٤- محل نشر : تهران ناشر : پرديس ٥٧ سال : ١٣٨١

تاريخچه سفال و سراميک

تاريخچه سفال و سراميک تاريخچه سراميك در ايران : سفال يكي از مهم ترين و قديمي ترين دست ساخته هاي هنر بشري است كه از آغاز كار سفالگري تاكنون هم چنان پايدار مانده است. مردم سرزمين ايران به سبب موقعيت خاص جغرافيايي و قرار گرفتن بر سر راه شاهراه تمدن ها, نه تنها از نخستين سازندگان آثار سفالي بوده اند بلكه چيره دست ترين سازنده به شمار مي رفته اند. در ايران در چهار منطقه مسكوني, سفالگري رواج داشته است: 1- منطقه غرب كوه هاي زاگرس نزديك كرمانشاهان 2- كرانه هاي جنوبي درياي خزر 3- شمال غرب اذربايجان 4- جنوب شرق ايران در حاشيه كوير و نواحي مركزي ايران نيز سفال هايي با قدمت هشت هزار ساله به چشم مي خورد. كهن ترين اشيائ سفالي بدست آمده در كاوش هاي باستاني ايران اثار مكشوفه از گنج دره تپه در استان كرمانشاه است كه به هزاره هشتم قبل از ميلاد بر مي گردد. همين طور مناطقي چون غتري در جنوب مازندران نزديكي بهشهر (هشتم قبل از ميلاد) و در مرحله دوم منطقه زاغه دردشت قزوين, چشمه علي نزديك تهران و تپه سيلك كاشان. سفال هاي مكشوفه از نقاط مذكور خشن و داراي مغز نرم است كه مواي مانند كاه خرد شده و سبزيجاتريز براي چسبندگي به مخلوط اوليه يعني آب و خاك افزوده اند و چرخ سفالگري هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است و همين طور حرارت كوره قابل كنترل نبوده است و سفال كاملا سخت و يكرنگي بدست نمي آمده است و گاهي مغز به علت كمي درجه حرارت خاكستري متمايل به سياه باقي مانده است ( هزاره ششم ق.م.). مرحله بعد سفالسازي تكامل بيشتري مي يابد و و از شن نرم و پودر شن بههمراه خاك استفاده مي كردند تا ظروفي با جداره بسيار رظريف و نازك بسازند. در اين دوره ساخت ظروف با كف مقعر و بدنه محدب آغاز شد. در هزاره چهارم ق. م. با اختراع چرخ سفالگري و استفاده از آن در شكل بخشيدن به ظروف سفالي تحولي جديد در صنعت سفالسازي آغاز مي شود و هم چنين تزيينات روي ظروف تنوع بيشتري پيدا مي كند.